Tranh lụa Việt Nam là một trong những tác phẩm nghệ thuật truyền thống độc đáo tại Việt Nam. Cùng với sự phát triển của Nghệ thuật Việt Nam hiện đại, tranh lụa đã trải qua nhiều giai đoạn với những thay đổi về nội dung cũng kỹ thuật làm tranh. Ngoài ra, tranh lụa hiện đại đã có nhiều tiến bộ trong việc xử lý ánh sáng và màu sắc. Mỗi bức tranh là một kiệt tác nghệ thuật tuyệt vời về thiên nhiên tươi đẹp và qua đó thấy được sự tài năng, sáng tạo và khéo léo của các nghệ nhân Việt Nam.
Nguồn Gốc Của Tranh Lụa Việt Nam
Contents
Tranh lụa thường được mọi người nhắc đến ở một số nước phương Đông có nghề trồng dâu nuôi tằm như Nhật Bản, Trung Quốc và Việt Nam. ở Việt Nam, tranh lụa đã xuất hiện từ lâu. Vào thời điểm đó, người dân hay các họa sĩ không làm tranh lụa theo bất kì quy trình hay kĩ thuật nào cả. Nó chỉ là một sự tiếp thu kinh nghiệm từ thế hệ này sang thế hệ khác. Tuy nhiên, chính các nghệ nhân cổ xưa đã để lại một di sản quý giá mang bản sắc dân tộc, là nền tảng cho sự phát triển của tranh lụa. Trong Bảo tàng Lịch sử Việt Nam, có một số bức tranh lụa nổi tiếng như các bức tranh chân dung của Nguyễn Trãi và Phùng Khắc Hoan ( Thế kỉ XV- XVI).
Nghệ thuật vẽ tranh lụa ở Việt Nam đã đạt đến đỉnh cao thành công trong những năm 1930. Năm 1925, Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, được thành lập tại Hà Nội bởi một nghệ sĩ người Pháp Victor Tardieu- người có “con mắt xanh nghệ thuật”. Một số họa sĩ từ trường này đã kết hợp hội họa của Nghệ thuật phương Tây với thẩm mỹ phương Đông, mang lại một sắc thái mới cho sự sáng tạo và đánh dấu sự phát triển của tranh lụa.
Kết quả ban đầu trong việc mở đường cho tranh lụa Việt Nam của sinh viên trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương đã được ghi nhận trong một cuộc triển lãm tranh vào năm 1931. Tranh lụa Việt Nam đã được giới thiệu và trưng bày với công chúng châu Âu với các tác phẩm nổi tiêng của Nguyễn Phan Chánh, Nguyễn Nam Phương và Ngọc Văn.
Chất Liệu Và Kỹ Thuật Sử Dụng Trong Tranh Lụa
Chất Liệu
Lụa là nền tảng của tranh lụa ở Việt Nam. Có thể nói, để có một bức tranh lụa đẹp, bước lựa chọn lụa rất cẩn phải rất cẩn thận và tỉ mỉ. Có nhiều loại lụa, mỗi loại có các kiểu dệt và kích thước khác nhau của sợi tơ. Nắm vững các đặc điểm của từng loại lụa sẽ giúp những người nghệ nhân có cách xử lý linh hoạt và hiệu quả nhất trong tác phẩm của mình.
Sau chất nền lụa, màu sắc cũng là chất liệu không thể thiếu để sơn lụa. Các màu được sử dụng để vẽ lụa thường là màu nước. Trước đây, màu sắc thường được làm từ các sản phẩm tự nhiên, có sẵn và dễ tìm, chẳng hạn như màu đen từ than tre, màu xanh lá cây chàm, màu trắng từ sò điệp, rất bền nhưng kém tươi hơn màu nước hiện đại. Ngày nay, nhiều nghệ sĩ sử dụng các loại màu dày hơn và mờ đục như màu, bột màu, phấn màu để thử trên lụa. Dù theo phong cách nào, các họa sĩ vẽ tranh lụa phải có kiến thức chuyên sâu về vật liệu và khai thác triệt để độ sáng bóng và sức hấp dẫn của nó.
Kỹ Thuật
Về kỹ thuật vẽ tranh lụa, điểm đặc biệt nhất giữa kỹ thuật vẽ lụa cũ và hiện đại ở Việt Nam là những bức tranh lụa cũ thường được vẽ trực tiếp trên lụa khô trong khi tranh lụa hiện đại giống như sự nhuộm đi nhuộm lại màu lên mặt lụa.
Trước khi vẽ, lụa phải được kéo dài vào khung gỗ. Khung không cần phải dày và chắc như khung được sử dụng để vẽ tranh sơn dầu, vì lụa mỏng manh và không cần kéo căng. Hầu hết các họa sĩ vẽ tranh lụa thường phác họa kỹ trước khi thể hiện trên lụa. Khi vẽ, họa sĩ thường vẽ từ màu sáng đến màu tối và sử dụng nhiều lớp màu để tạo nên vẻ đẹp tiềm ẩn đằng sau một bức tranh lụa. Bằng cách sử dụng màu sắc đương đại, tranh lụa Việt Nam có một vẻ đẹp bí ẩn vì sự mềm mại, tinh tế, phong cách và linh hoạt.
Giá Trị Biểu Cảm Của Tranh Lụa Việt Nam
Lụa là một vật liệu nhẹ, mỏng nên các nghệ sĩ hầu như không bao giờ sử dụng các khối nổi của không gian tự nhiên hoặc ít sử dụng đến ánh sáng như cách vẽ của sơn dầu. Họ tạo ra không gian riêng biệt của họ và không nhờ đến một phối cảnh nào, giống như cách mà danh họa Nguyễn Phan Chánh đã làm trong tác phẩm tranh lụa nghệ thuật “Chơi ô ăn quan”, bức tranh chỉ tập trung diễn tả bốn bé gái và những ô ăn quan, hay với bức tranh “Rửa rau cầu ao” chỉ có hình ảnh cô gái với rổ rau, một chậu nước và chiếc cầu ao. Cách vẽ rõ ràng hoặc mờ trong tranh lụa được xử lý trong một mối tương quan hợp lý tùy thuộc vào cách nhìn và cảm quan của tác giả. Do đó, một bức tranh lụa có thể được thưởng thức từ xa hoặc lại gần.
Nhờ hội họa tranh lụa, nghệ thuật Việt Nam đã được quảng bá ra thế giới vì chúng sánh ngang với tranh lụa từ các quốc gia khác, kể cả Trung Quốc hay Nhật Bản. Chủ đề về tranh lụa bao gồm các chủ đề như cuộc sống hàng ngày của người dân, tranh chân dung, lịch sử hay phong cảnh đã được trưng bày ở một số triển lãm tranh ở Việt Nam và nước ngoài từ năm 2006. Qua các triển lãm này, chúng ta có thể thấy rằng nghệ thuật vẽ tranh lụa vẫn được gìn giữ và quảng bá như một phần quan trọng tất yếu của nền nghệ thuật hội họa Việt Nam.
