Tiểu Sử Cuộc Đời – Hoạ Sĩ Dương Bích Liên
Contents
Dương Bích Liên (17/07/1924 – 12/12/1988) là một họa sĩ Việt Nam sinh tại Hà Nội trong một gia đình trí thức quan lại. Ông là con trai thứ hai của một quan tri phủ (ông có anh và một em gái, một em trai). Quê gốc của ông ở làng Phú Thị, tổng Mễ Sở, phủ Khoái Châu (nay là thôn Phú Thị, xã Mễ Sở, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên). Ông được mệnh danh là một trong nhóm tứ kiệt của làng hội họa Việt Nam gồm Nghiêm, Liên, Sáng, Phái.
Xuất thân trong một gia đình quyền thế và giàu có, nhưng năm 17 tuổi, ông trở nên yêu thích nghệ thuật, nảy ra ý muốn từ bỏ cảnh sống giàu sang để chạy theo cuộc đời gió bụi và trải nghiệm cuộc sống đắm chìm trong nghệ thuật. Dương Bích Liên là một trong những học trò cuối cùng của trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương. Ông học khoa Hội họa, khóa XVIII (1944-1945).
Sự Nghiệp Của Hoạ Sĩ Dương Bích Liên
Năm 1946, Dương Bích Liên và nhiều trí thức văn nghệ sĩ Hà Nội tham gia kháng chiến chống Pháp. Ông hoạt động ở đoàn kịch của Phạm Văn Khoa, Đoàn văn công của Nguyễn Xuân Khoát, vào Đoàn Văn hóa kháng chiến cùng với họa sĩ Tô Ngọc Vân, Thế Lữ…, làm báo “Vệ quốc đoàn”.
Năm 1949, ông là một trong những họa sĩ đầu tiên được kết nạp Đảng tại vùng kháng chiến cùng một ngày với họa sĩ Mai Văn Hiến và nhà văn Trần Đăng.
Năm 1952, ông được giao trọng trách lên chiến khu sống gần và vẽ Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tác phẩm Bác Hồ ở chiến khu Việt Bắc đoạt giải nhất Triển lãm mỹ thuật toàn quốc 1980 và hiện được bày ở Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.
Năm 1954, Dương Bích Liên trở về tiếp quản thủ đô. Được tổ chức biên chế vào “tổ sáng tác” cùng các họa sĩ Bùi Xuân Phái, Nguyễn Sáng…
Năm 1968, ông đi thực tế ở mỏ than Quảng Ninh cùng các họa sĩ: Nguyễn Tiến Chung, Bùi Xuân Phái, Nguyễn Tư Nghiêm, Nguyễn Sáng, Huỳnh Văn Gấm…
Năm 1984, Nhà nước chính thức mời bộ tứ Nghiêm, Liên, Sáng, Phái tổ chức triển lãm cá nhân. Tuy nhiên, Dương Bích Liên từ chối. Do vậy, lúc sinh thời, ông là một họa sĩ không có cuộc triển lãm nào cho riêng mình.
Năm 2000, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật.
Tác Phẩm Tranh Của Hoạ Sĩ Dương Bích Liên
Dương Bích Liên dành tất cả thời gian làm nghệ thuật của mình để nghiên cứu các phong cách, trào lưu nghệ thuật thế giới. Mọi chất liệu đều được ông thể hiện nhuần nhuyễn, độc đáo, siêu thoát đặc biệt là các thể loại sơn mài, sơn dầu, phấn đấu và chì than. Ông thiên về vẽ chân dung. Nhìn vào những tác phẩm Dương Bích Liên để lại người ta nhận thấy, mảng đề tài Chân dung thiếu nữ của Dương Bích Liên được xem là thành công hơn cả.
Người ta thường nói “Phố Phái, gái Liên” để nói đến việc khi xem tranh phố thì nên xem tranh của Bùi Xuân Phái, còn xem tranh về thiếu nữ thì Dương Bích Liên là người vẽ đẹp nhất. Dương Bích Liên dành nhiều sáng tác cho đề tài thiếu nữ với bao tình cảm ưu ái, say mê và trìu mến nhất. Các nhân vật nữ luôn là những nguồn cảm hứng, những hình ảnh trung tâm của những biểu cảm thẩm mỹ và lý tưởng thẩm mỹ của ông. Chân dung thiếu nữ của ông rất đa dạng, là những cô gái đẹp ông nhận ra và bắt gặp trong cuộc sống đời thường, mang một ánh sáng dung dị, thánh thiện trong trẻo.
Giai đoạn sáng tác hay nhất của Dương Bích Liên là những năm 1960-1970. Những năm đó, ông rất mong muốn gửi tác phẩm của mình đi triển lãm, nhưng chúng sớm bị loại bỏ, chẳng hạn như bức tranh “Hào khí” và “Bác Hồ nói chuyện với Bộ đội Quốc phòng”. Sau khi bị loại, bức tranh thứ hai không được nhìn thấy hay nhắc đến. Bức tranh mô tả khung cảnh chủ tịch Hồ Chí Minh nói chuyện với một Bộ đội Quốc phòng ở chiến khu Việt Bắc.
Bức tranh bị loại do Dương Bích Liên vẽ người Bộ đội nhắm mắt khi nói chuyện với Bác. Tuy nhiên, Dương Bích Liên giải thích rằng anh Bộ đội đang vô cùng hạnh phúc nên nhắm mắt lại. Nói cách khác, anh Bộ đội đã bị cuốn hút bởi những lời của Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, vào thời điểm đó, lời giải thích của ông là không thuyết phục vì ban giám khảo cho rằng trong lúc Bác đang nói chuyện thì đại biểu đã ngủ. Đó là lý do bức tranh bị loại ngay lập tức.
Dương Bích Liên được cho là rất buồn và chán nản trước thái độ tiêu cực của giới chuyên môn đối với tranh vẽ nghệ thuật của mình. Vì vậy, về cuối đời, dường như ông không còn hứng thú với hội họa. Ông rơi vào trầm cảm và gần như từ bỏ hội họa mà không có tác phẩm nghệ thuật nguyên bản xuất sắc nào. Năm 1984, nhà nước chính thức mời 4 họa sĩ huyền thoại “Sáng, Nghiêm, Liên, Phái” tổ chức triển lãm nhưng Dương Bích Liên từ chối. Lý do chính là không còn bất kỳ tác phẩm nghệ thuật nào trong xưởng vẽ của anh ấy. Anh đã bán tất cả các bức tranh nghệ thuật của mình để mua những chai rượu mạnh.
Trong cả cuộc đời sáng tác nghệ thuật của mình dù chưa từng có cho mình bất kì một buổi triển lãm nào nhưng ông vẫn để lại cho đời một loạt các tác phẩm có giá trị nghệ thuật cao. Những tác phẩm để lại tiếng vang lớn cho ông phải kể đến các tác phẩm sơn dầu như “Đi học đêm”, “Ngày mùa”, “Cô Mai”, “Thiếu nữ áo trắng”… hay bức tranh phấn màu “Hào” nổi tiếng… Cùng với rất nhiều các tác phẩm khác của mình ông thực sự là một họa sĩ thành công trong cuộc đời làm nghệ thuật của mình.
