Tiểu Sử Cuộc Đời – Phidias Là Ai?
Phidias là ai? Ông là nhà điêu khắc huyền thoại của Athens, sinh khoảng 490-480 TCN trong thời kỳ Hoàng kim của Hy Lạp, khi Athens trở thành trung tâm văn hóa sau chiến thắng trước Ba Tư. Cha ông, Charmides, là một nghệ nhân, truyền cảm hứng nghệ thuật cho Phidias từ nhỏ. Ông học nghề từ các bậc thầy như Hegias của Athens và Ageladas của Argos, nắm vững kỹ thuật đúc đồng và chạm khắc đá cẩm thạch. Cảm hứng của Phidias đến từ thần thoại Hy Lạp, với các tác phẩm khắc họa thần linh như Zeus và Athena theo phong cách lý tưởng hóa, thể hiện vẻ đẹp hoàn hảo.
Dưới sự bảo trợ của Pericles, Phidias góp phần vào các dự án lớn như Parthenon. Tuy nhiên, cuối đời, ông vướng vào tranh cãi, bị cáo buộc tham ô vàng từ tượng Athena Parthenos và bất kính khi khắc hình Pericles lên khiên nữ thần. Theo sử gia Plutarch, Phidias có thể qua đời trong tù hoặc lưu vong tại Elis khoảng 430 TCN. Tiểu sử của Phidias phản ánh sự giao thoa giữa nghệ thuật và chính trị thời bấy giờ.
Sự Nghiệp Của Phidias
Sự nghiệp của Phidias là hành trình định hình nghệ thuật Cổ điển Hy Lạp. Ông nổi tiếng với kỹ thuật chryselephantine, sử dụng vàng và ngà voi để tạo nên những bức tượng thần lộng lẫy. Tài năng của ông nằm ở khả năng kết hợp tỷ lệ vàng (phi), mang lại sự hài hòa và vẻ đẹp lý tưởng trong các tác phẩm.
Điêu Khắc – Kỹ Thuật Vàng Ngà Và Đồng
Phidias là bậc thầy kỹ thuật chryselephantine, tạo ra các tượng khổng lồ như Zeus và Athena Parthenos. Ông sử dụng vàng cho áo choàng và ngà voi cho da thịt, kết hợp với gỗ và đá quý, tạo nên vẻ lộng lẫy. Ngoài ra, ông đúc đồng cho các tượng ngoài trời như Athena Promachos, cao 9 mét, thể hiện sự năng động và chính xác trong tỷ lệ. Cảm hứng của ông đến từ thần thoại, với các tác phẩm phục vụ tôn giáo và chính trị Athens.
Giám Đốc Nghệ Thuật – Các Dự Án Lớn
Phidias là giám đốc nghệ thuật của Parthenon, ngôi đền biểu tượng của Athens. Ông chỉ đạo hàng trăm nghệ nhân, tạo ra các phù điêu và tượng trang trí, kết hợp hoàn hảo giữa điêu khắc và kiến trúc. Hơn nữa, ông giám sát đền Zeus tại Olympia, nơi bức tượng Zeus trở thành kiệt tác thế giới. Tài năng của Phidias còn thể hiện qua các bức tranh tường, dù ít tác phẩm hội họa còn tồn tại.
Tranh Cãi Và Cuối Đời
Cuối sự nghiệp, Phidias bị cáo buộc tham ô vàng và bất kính. Những tranh cãi này, có thể do âm mưu chính trị, dẫn đến việc ông bị tù hoặc lưu vong. Dù vậy, tài năng của ông vẫn được ca ngợi qua các thế kỷ, như ghi chép của Pausanias.
Các Tác Phẩm Nổi Bật Của Họa Sĩ Phidias
Tác phẩm nghệ thuật của Phidias chủ yếu là các bức tượng thần thoại, dù phần lớn chỉ còn qua bản sao La Mã hoặc mô tả từ sử gia như Pausanias. Chủ đề chính trong tác phẩm của ông là sự tôn vinh các vị thần, với kỹ thuật điêu khắc tinh xảo và ý nghĩa văn hóa sâu sắc.
Tượng Zeus tại Olympia (435 TCN, chryselephantine): Bức tượng cao 12 mét, khắc họa Zeus ngồi trên ngai vàng, cầm quyền trượng. Là một trong Bảy Kỳ Quan, tượng Zeus thể hiện quyền lực thần linh và kỹ thuật chryselephantine điêu luyện. Tác phẩm này truyền cảm hứng cho các lễ hội Olympia, trở thành biểu tượng văn hóa Hy Lạp.
Athena Parthenos (447-438 TCN, chryselephantine): Tượng nữ thần Athena trong Parthenon, cao 11 mét, làm từ vàng, ngà voi và gỗ. Với áo choàng vàng và khiên khắc cảnh chiến tranh, tác phẩm này tượng trưng cho sự bảo vệ của Athena đối với Athens. Bản sao nhỏ hiện lưu giữ tại Bảo tàng Quốc gia Athens.
Athena Promachos (456 TCN, đồng): Tượng đồng cao 9 mét trên Acropolis, cầm giáo và khiên, là biểu tượng chiến thắng Hy Lạp trước Ba Tư. Tác phẩm này thể hiện cảm hứng của Phidias từ lịch sử dân tộc.
Athena Lemnian (450 TCN, đồng): Tượng đồng dành cho đảo Lemnos, khắc họa Athena dịu dàng, không mũ trụ. Pausanias mô tả đây là tác phẩm yêu thích của Phidias, thể hiện sự tinh tế trong phong cách.
Apollo Parnopios (đồng): Tượng đồng tại Delphi, khắc họa thần Apollo săn bọ cạp, mang tính động lực cao, khác với vẻ tĩnh lặng của các tượng khác.
Các phù điêu Parthenon, với cảnh diễu hành và thần thoại, cũng là minh chứng cho tài năng của Phidias. Dù nhiều tác phẩm đã mất, chúng vẫn là nguồn cảm hứng lớn cho nghệ thuật phương Tây.
Ảnh Hưởng và Di Sản Của Phidias
Di sản của Phidias vượt xa Hy Lạp cổ đại, ảnh hưởng đến nghệ thuật La Mã, Phục Hưng và hiện đại. Phong cách lý tưởng hóa với tỷ lệ vàng truyền cảm hứng cho Michelangelo (tượng David) và Bernini. Xưởng điêu khắc của Phidias tại Olympia, phát hiện năm 1954, cho thấy quy mô làm việc chuyên nghiệp với các công cụ và khuôn đúc.
Phù điêu Parthenon, hiện lưu giữ tại British Museum, là minh chứng sống động cho tài năng của Phidias. Các bảo tàng như Louvre và Bảo tàng Acropolis cũng trưng bày bản sao hoặc mảnh vỡ liên quan. Di sản của ông còn nằm ở việc thúc đẩy nghệ thuật công cộng, phục vụ tôn giáo và cộng đồng. Theo Pliny, Phidias là bậc thầy điêu khắc, để lại dấu ấn vĩnh cửu trong lịch sử nghệ thuật.
Phidias là biểu tượng của nghệ thuật và tinh thần sáng tạo Hy Lạp cổ đại. Ông không chỉ là nhà điêu khắc tiên phong mà còn là người truyền cảm hứng, để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử nhân loại.
Zalo
Hotline