Sơn Mài Triệu Khắc Tiến: Sự Giao Thoa Việt-Nhật Và Bí Quyết Sáng Tạo Ngẫu Hứng Trong Nghệ Thuật Đương Đại

Sự cuốn hút của sơn mài qua lăng kính Triệu Khắc Tiến

Họa sĩ Triệu Khắc Tiến, một trong những gương mặt nổi bật của nghệ thuật sơn mài Việt Nam, đã biến chất liệu truyền thống này thành một ngôn ngữ tạo hình hiện đại, kết hợp tinh tế giữa kỹ thuật sơn mài truyền thống Việt Nam và Urushi Nhật Bản. Với ông, sơn mài không chỉ là một chất liệu mà là “thứ ngôn ngữ tạo hình có sức cuốn hút mạnh mẽ,” nơi quy trình vẽ khắt khe hòa quyện với sự ngẫu hứng trong quá trình mài, mở ra một không gian tự do sáng tạo. 

Chân Dung Họa Sĩ Triệu Khắc Tiến

Triệu Khắc Tiến, tốt nghiệp Đại học Mỹ thuật Việt Nam và từng nghiên cứu Urushi tại Tokyo University of the Arts, đã mang đến một hướng đi mới cho sơn mài đương đại. Ông tìm thấy trong sơn mài “tất cả những gì cần thiết để chuyển tải năng lượng sáng tạo cá nhân bằng bút pháp trừu tượng biểu hiện,” đồng thời kết nối văn hóa Việt Nam với tinh thần thẩm mỹ Nhật Bản.

Giao thoa Việt-Nhật trong sơn mài của Triệu Khắc Tiến

Sơn mài Việt Nam, với đặc trưng sử dụng sơn ta, vàng quỳ, bạc, và vỏ trứng, vốn mang tính truyền thống sâu sắc, trong khi Urushi Nhật Bản nổi bật với độ tinh xảo và kỹ thuật mài phẳng tuyệt đối. Triệu Khắc Tiến đã kết hợp hai phong cách này để tạo nên một ngôn ngữ nghệ thuật độc đáo, vừa đậm chất Á Đông vừa mang hơi thở đương đại.

Trong tác phẩm Dấu xưa, ông sử dụng lớp nền then đen sâu hút – một đặc trưng của sơn mài Việt Nam – kết hợp với kỹ thuật mài tinh tế học từ Urushi để làm nổi bật hình ảnh quả địa cầu xanh lam và các biểu tượng như gà trống và thư pháp. Những vệt son đỏ và vàng thép tạo hiệu ứng chuyển động, gợi lên “những tàn lửa thời gian” trong một không gian trừu tượng đậm chất huyền thoại. Tác phẩm này không chỉ thể hiện ký ức văn hóa mà còn mở ra một đối thoại giữa truyền thống và tương lai, phản ánh tinh thần nghệ thuật đương đại Việt Nam.

“Dấu xưa” – Tác phẩm sơn mài của họa sĩ Triệu Khắc Tiến

Tương tự, Rồng là một minh chứng cho sự giao thoa Việt-Nhật. Hình tượng rồng được cách điệu thành dòng chảy năng lượng, với long mạch và lĩnh châu vàng, kết hợp kỹ thuật mài phẳng của Urushi để tạo bề mặt thanh thoát, ánh sắc thay đổi theo góc nhìn. Gam màu đỏ son, vàng, và đen – bảng màu truyền thống của sơn mài Việt Nam – được xử lý với độ tinh tế của kỹ thuật Nhật Bản, mang đến cảm giác vừa thiêng liêng vừa hiện đại. Theo một nghiên cứu về nghệ thuật sơn mài châu Á, sự kết hợp này giúp sơn mài Việt Nam nổi bật trên trường quốc tế.

“Rồng” – Tác phẩm sơn mài của họa sĩ Triệu Khắc Tiến

Bí quyết sáng tạo ngẫu hứng trong chất liệu truyền thống

Triệu Khắc Tiến nhấn mạnh rằng sơn mài “hoàn toàn không phải là một chất liệu gò bó, mẫu thức.” Với ông, sự tự do sáng tạo nằm ở quá trình vẽ-mài, nơi những rung cảm vô thức được giải phóng qua từng lớp sơn và lộ diện qua các lần mài. “Từ những rung cảm vô thức trong quá trình vẽ phủ nhiều lớp, để lộ dần những manh mối của tác phẩm qua nhiều lần mài, trở thành niềm hân hoan trước những hình thù mới mẻ hiện dần trên mặt vóc, lung linh vàng son huyền ảo,” ông chia sẻ.

Quá Trình Họa Sĩ Triệu Khắc Tiến tạo ra các tác phẩm sơn mài

Trong Quê nhà, ông khai thác lớp vàng bạc, vỏ trứng để tái hiện khung cảnh làng quê Việt Nam. Kỹ thuật mài lộ tầng tạo hiệu ứng ngược sáng, mang đến cảm giác trầm mặc và hoài niệm. Tác phẩm này không chỉ là một cảnh quan mà là một hành trình “trở về với thiên nhiên, trở về với bản ngã.”

Tác phẩm “Quê Nhà” của họa sĩ Triệu Khắc Tiến – Tác phẩm đang được trưng bày tại Nguyên Art Gallery

Xem thêm về tác phẩm “Quê Nhà” Tại Đây

Đại dương xanh lại mở ra một không gian siêu thực, với màu xanh ngọc lam gợi lên sự vô tận của biển cả. Kỹ thuật mài được Triệu Khắc Tiến sử dụng linh hoạt, để lộ các tầng màu như sóng biển chuyển động, kết hợp với các mảng vảy cá và rong rêu để tạo cảm giác sống động. Tác phẩm này phản ánh sự chiêm nghiệm về tâm thức và bản nguyên vũ trụ, nơi sơn mài trở thành công cụ để ông “trở về với bản ngã.” Tác phẩm “Đại Dương Xanh” của họa sĩ Triệu Khắc Tiến – Tác phẩm đang được trưng bày tại Nguyên Art Gallery

Xem thêm các tác phẩm khác của Triệu Khắc Tiến

Tầm ảnh hưởng của Triệu Khắc Tiến trong nghệ thuật sơn mài đương đại

Sự kết hợp giữa kỹ thuật sơn mài truyền thống Việt Nam và Urushi Nhật Bản đã giúp Triệu Khắc Tiến định vị nghệ thuật sơn mài Việt Nam trên bản đồ nghệ thuật quốc tế. Các triển lãm của ông tại Hàn Quốc, Trung Quốc, và các sự kiện của UNESCO APHEN-ICH cho thấy sức hút của phong cách này.

Bí quyết sáng tạo ngẫu hứng của Triệu Khắc Tiến nằm ở cách ông để tâm hồn dẫn dắt từng nét bút, từ đó khám phá những chiều không gian siêu hình và nội tâm. “Vẽ sơn mài chính là trở về với thiên nhiên, trở về với bản ngã của chính mình,” ông khẳng định. Điều này không chỉ truyền cảm hứng cho người xem mà còn là bài học cho các nghệ sĩ trẻ muốn thử sức với sơn mài trừu tượng.

Khám phá nghệ thuật của Triệu Khắc Tiến

Để chiêm ngưỡng sự giao thoa Việt-Nhật và tính ngẫu hứng trong sơn mài của Triệu Khắc Tiến, hãy ghé thăm Nguyên Art Gallery nơi rất nhiều kiệt tác sơn mài của Triệu Khắc Tiến đang được trưng bày để thấy rằng sơn mài của ông không chỉ là nghệ thuật mà là một hành trình tâm linh, nơi truyền thống và hiện đại hòa quyện, mở ra những chân trời mới cho mỹ thuật Việt Nam.