Nguyễn Mạnh Hùng – cái tên khiến bất kỳ ai yêu nghệ thuật đương đại Việt Nam cũng phải bật cười rồi giật mình. Những chiếc máy bay khổng lồ đậu trên mái nhà tập thể, xe tăng nằm dài giữa cánh đồng lúa, tàu thủy chen chúc trên nóc chung cư… tất cả đều là chữ ký không thể nhầm lẫn của anh. Sinh năm 1976 tại Hà Nội, lớn lên trong khu tập thể cũ kỹ thời bao cấp, Nguyễn Mạnh Hùng đã biến ký ức chiến tranh, cơn lốc đô thị hóa và sự phi lý hài hước của đời sống Việt Nam thành những tác phẩm vừa đẹp mê hoặc vừa “đánh” thẳng vào tim. Đến tháng 11/2025, Nguyễn Mạnh Hùng vẫn là một trong những nghệ sĩ Việt Nam thành công nhất trên trường quốc tế, với tác phẩm nằm trong bộ sưu tập quốc gia Singapore và hàng loạt gallery danh tiếng toàn cầu.
Nguyễn Mạnh Hùng Là Ai? Từ Cậu Bé Khu Tập Thể Đến Biểu Tượng Nghệ Thuật Đương Đại
Nguyễn Mạnh Hùng sinh năm 1976 tại Hà Nội, trong một khu tập thể điển hình thời hậu chiến – nơi tường mỏng nghe rõ tiếng hàng xóm hắt xì, trẻ con chơi với mô hình máy bay và xe tăng do bố mẹ mang về từ câu chuyện chiến trường. Cha anh là phi công quân sự – chi tiết quan trọng giải thích tại sao sau này, những biểu tượng vũ khí lại xuất hiện thường trực, nhưng theo cách… buồn cười đến tội nghiệp trong tranh của Nguyễn Mạnh Hùng.
Năm 2002, anh tốt nghiệp Khoa Hội họa, Đại học Mỹ thuật Hà Nội. Nhưng thay vì chọn con đường an toàn, Nguyễn Mạnh Hùng lao thẳng vào nghệ thuật đương đại với tốc độ của một chiếc F-4 Phantom. Từ 2008–2011, anh làm giám đốc Nha San Studio – không gian nghệ thuật độc lập đầu tiên và quan trọng nhất Hà Nội thời kỳ đó, nơi đã “nuôi lớn” cả một thế hệ nghệ sĩ trẻ hôm nay vẫn gọi anh là “ông anh lớn điên rồ nhưng đáng tin”.
Hiện Nguyễn Mạnh Hùng sống và làm việc chủ yếu tại TP. Hồ Chí Minh, nhưng dấu chân anh in khắp thế giới: residency tại Pháp (2014), Mỹ, Úc, Thụy Điển; triển lãm cá nhân tại Sydney, Berlin, Stockholm, Singapore… Tác phẩm của Nguyễn Mạnh Hùng hiện có mặt trong bộ sưu tập của Singapore National Gallery, Fukuoka Asian Art Museum và nhiều nhà sưu tầm tư nhân lớn ở châu Âu, Mỹ. Giá tranh của anh trên thị trường thứ cấp đã vượt ngưỡng 50.000 USD cho các tác phẩm kích thước lớn (tính đến 2025).
Sự Nghiệp Của Nguyễn Mạnh Hùng – Hành Trình Không Ngừng “Phá Đảo”
Sự nghiệp của họa sĩ Nguyễn Mạnh Hùng bắt đầu rực rỡ ngay từ những năm đầu sau tốt nghiệp, với triển lãm cá nhân đầu tiên năm 2002 tại Hà Nội, nơi ông giới thiệu series tranh siêu thực về “máy bay trên mái nhà”. Nhưng bước ngoặt thực sự đến vào năm 2008, khi ông được bổ nhiệm làm Giám đốc Nha San Studio – không gian nghệ thuật độc lập đầu tiên của Việt Nam, nơi ông tổ chức hơn 50 triển lãm và workshop, nuôi dưỡng thế hệ nghệ sĩ trẻ như Nguyễn Phương Linh hay Phạm Trần Việt Nam. Dưới sự dẫn dắt của ông, Nha San trở thành “thánh địa” của nghệ thuật thực nghiệm, thu hút cả nghệ sĩ quốc tế.
Từ 2010, Nguyễn Mạnh Hùng mở rộng tầm nhìn quốc tế. Ông tham gia residency tại Viện Goethe Berlin (2011), sau đó là Cité Internationale des Arts Paris (2014), nơi ông sáng tạo series sắp đặt về đô thị hóa. Năm 2012, ông gây chấn động tại Úc với dự án public art “Xe tăng trên cánh đồng lúa” tại Bundaberg. Các triển lãm cá nhân tiếp theo như “Living Together in Paradise” (2010, Art Vietnam Gallery) và “All Aboard” (2023, Galerie Quynh) không chỉ bán chạy mà còn được các nhà phê bình như John Clark (từ Đại học Sydney) ca ngợi là “biểu tượng của nghệ thuật hậu thuộc địa Việt Nam”.
Trong hơn 20 năm sự nghiệp, ông đã tham gia hơn 100 triển lãm nhóm, từ Singapore Biennale (2019) đến Fukuoka Asian Art Triennale (2017). Ông còn là giảng viên thỉnh giảng tại Đại học Mỹ thuật TP. Hồ Chí Minh từ 2015, truyền đạt kỹ thuật sound art và sắp đặt cho sinh viên. Đến tháng 11/2025, ông đang chuẩn bị dự án public art lớn tại TP. Hồ Chí Minh, kết hợp âm thanh và hình ảnh về “ký ức đô thị”. Sự nghiệp của Nguyễn Mạnh Hùng không chỉ là thành tựu cá nhân mà còn góp phần đưa nghệ thuật đương đại Việt Nam lên bản đồ thế giới.
Tác Phẩm Tiêu Biểu Của Nguyễn Mạnh Hùng – Khi Chiến Tranh Và Đô Thị Hóa Trở Thành Trò Đùa Siêu Thực
Tác phẩm của Nguyễn Mạnh Hùng luôn mang dấu ấn siêu thực hài hước đen, với motif phương tiện giao thông/vũ khí khổng lồ chen chúc trong không gian đô thị chật hẹp, phản ánh sự phi lý của hiện đại hóa và ký ức chiến tranh. Ông sáng tạo đa dạng: từ tranh sơn dầu, acrylic đến sắp đặt lớn và sound art, sử dụng kỹ thuật layering để tạo chiều sâu mỉa mai. Hơn 200 tác phẩm của ông đã được trưng bày tại các bảo tàng như Singapore National Gallery và Fukuoka Asian Art Museum, với giá trị thị trường lên đến 50.000 USD cho các series lớn. Dưới đây là một số kiệt tác nghệ thuật nổi bật:
Living Together in Paradise (2008–2010): Series đưa tên tuổi Nguyễn Mạnh Hùng ra thế giới. Máy bay, xe tăng, tàu ngầm “đậu” trên mái nhà tập thể cũ kỹ. Nhìn thì buồn cười, nhưng ngẫm thì xót: chiến tranh kết thúc rồi mà biểu tượng bạo lực vẫn sống chung bình thường với chúng ta như thể chúng là… chậu cây cảnh.
All Aboard (2023): Series mới nhất và thành công nhất về mặt thương mại. Tàu thủy, tàu hỏa, máy bay chen chúc trên các tòa chung cư cao tầng. Nguyễn Mạnh Hùng nói: “Người Việt mình sống kiểu gì cũng được, miễn còn chỗ chen là được”. Series này đã được Galerie Quynh bán gần hết chỉ trong 10 ngày mở cửa.
Xe tăng trên cánh đồng lúa (2012, Bundaberg, Úc): Tác phẩm sắp đặt ngoài trời gây sốc nhất sự nghiệp: một chiếc xe tăng thật được đặt giữa cánh đồng lúa tại Úc. Người xem đứng giữa đồng cỏ xanh mướt, nhìn biểu tượng chiến tranh “nghỉ hưu” một cách bình yên đến rợn người. Tác phẩm này từng được tạp chí Art Asia Pacific bình chọn là một trong những sắp đặt đáng nhớ nhất thập kỷ.
Sound art tại Hanoi New Music Festival (2013–2016): Ít người biết Nguyễn Mạnh Hùng còn là nghệ sĩ âm thanh xuất sắc. Anh dùng tiếng động cơ máy bay, tiếng bom rơi, tiếng còi tàu để tạo những bản nhạc tối giản lạnh gáy, biến ký ức đau thương thành âm thanh mà người nghe vừa sợ vừa… buồn cười.
Các series khác đáng chú ý: Bảo vệ biển đảo (2014), Hồi hương (2016), Những chiếc tủ lạnh chứa cả thế giới (2018), và loạt tác phẩm mới 2024–2025 với motif “máy bay trên nóc chung cư” nhưng màu sắc tối hơn, phản ánh không khí hậu đại dịch và bất động sản hóa điên cuồng.
Di Sản Và Ảnh Hưởng Của Nguyễn Mạnh Hùng Đối Với Thế Hệ Nghệ Sĩ Trẻ
Di sản lớn nhất của Nguyễn Mạnh Hùng không nằm ở giá tranh cao ngất, mà ở việc anh đã mở đường cho cả một thế hệ nghệ sĩ trẻ dám làm sắp đặt, dám làm sound art, dám nói về những chủ đề nhạy cảm bằng sự hài hước thông minh thay vì than vãn. Các thành viên cũ của Nha San Collective, những nghệ sĩ đang hot như Nguyễn Văn Đủ, Nguyễn Phương Linh, hay các gương mặt mới nổi trên thị trường quốc tế đều thừa nhận chịu ảnh hưởng sâu sắc từ Nguyễn Mạnh Hùng.
Ảnh hưởng của Nguyễn Mạnh Hùng còn lớn hơn cả những gì nhìn thấy được. Anh là người đầu tiên chứng minh rằng nghệ sĩ Việt Nam có thể “chơi” với thế giới mà không cần phải Tây hóa, không cần phải “làm màu” theo phong cách châu Âu. Chỉ cần trung thực với ký ức khu tập thể, với tiếng động cơ máy bay từ lời kể của cha, với sự phi lý của những tòa chung cư mọc lên như nấm sau mưa – thế là đủ để các gallery quốc tế xếp hàng mời. Nhờ anh mà hôm nay, khi nói đến “Vietnamese contemporary art”, người ta không chỉ cần nhắc đến motif “máy bay trên mái nhà” là cả thế giới biết ngay đó là Việt Nam – kiểu Việt Nam vừa buồn cười vừa xót xa, chứ không phải kiểu “làng quê đồng lúa thơ mộng” nữa. Anh là minh chứng sống rằng nghệ sĩ Việt Nam có thể chơi với thế giới mà không cần “Tây hóa” bản thân, chỉ cần trung thực với câu chuyện của mình.
Nguyễn Mạnh Hùng là biểu tượng của nghệ thuật đương đại và tinh thần châm biếm xã hội Việt Nam. Ông không chỉ là họa sĩ đa năng mà còn là người tiên phong trong nghệ thuật thực nghiệm, nhà giáo dục thầm lặng qua Nha San Studio và kẻ sĩ hiện đại dám cười vào chính nỗi đau của dân tộc mình, để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử mỹ thuật Việt Nam hiện đại.
