Điềm Phùng Thị, huyền thoại của nghệ thuật tạo hình Việt Nam, đã chinh phục thế giới bằng ngôn ngữ “7 mẫu tự” độc đáo, hòa quyện tinh hoa Đông – Tây. Nếu bạn tò mò Họa sĩ Điềm Phùng Thị là ai, hãy cùng khám phá hành trình cuộc đời, sự nghiệp, những tác phẩm của Họa sĩ Điềm Phùng Thị, và di sản của Họa sĩ Điềm Phùng Thị – một kho tàng rực rỡ của nghệ thuật Việt Nam và toàn cầu.
Tiểu sử Họa sĩ Điềm Phùng Thị
Điềm Phùng Thị, tên thật Phùng Thị Cúc, sinh ngày 18 tháng 8 năm 1920 tại làng Châu Ê, xã Thủy Bằng, Huế. Cha bà, Phùng Duy Cẩn, là nhà nho và kỹ sư xây dựng lăng Khải Định. Mất mẹ khi mới 3 tuổi, bà sống 9 năm ở Tây Nguyên, nơi thiên nhiên và văn hóa bản địa nuôi dưỡng cảm hứng của Họa sĩ Điềm Phùng Thị. Sau khi học tại trường Đồng Khánh, bà thi đỗ Đại học Y khoa Hà Nội năm 1946, trở thành một trong những nữ bác sĩ nha khoa hiếm hoi thời bấy giờ.
Năm 1948, bà sang Pháp để chữa bệnh và tiếp tục học tập, lấy bằng tiến sĩ nha khoa năm 1953 tại Đại học Paris. Tại đây, bà kết hôn với nhà văn Bửu Điềm và sống ở Pháp hơn 40 năm. Chiến tranh Việt Nam đã thay đổi cuộc đời bà, khiến bà từ bỏ y khoa để theo đuổi điêu khắc từ năm 1959, khi đã 39 tuổi. Bà mất ngày 29 tháng 1 năm 2002 tại Huế, không có con cái, xem nghệ thuật như “đứa con tinh thần”.
Sự nghiệp của Họa sĩ Điềm Phùng Thị
Tài năng của Họa sĩ Điềm Phùng Thị bùng nổ khi bà chuyển từ y khoa sang điêu khắc. Năm 1959, bà bắt đầu học tại xưởng của các nghệ sĩ nổi tiếng như Volti và Antoniucci ở Paris. Triển lãm cá nhân đầu tiên năm 1963 tại Paris gây tiếng vang lớn, mở ra hành trình quốc tế hóa. Từ 1963 đến 1990, bà tổ chức hơn 22 triển lãm tại châu Âu, Mỹ và châu Á, với 36 tượng đài công cộng được đặt tại các thành phố như Paris, Lyon và Marseille.
.jpg)
Năm 1991, tên bà được ghi vào Từ điển Larousse về Nghệ thuật Thế kỷ XX, sánh vai với các nghệ sĩ lớn như Picasso và Rodin. Năm 1993, bà được bầu làm Viện sĩ Thông tấn Viện Hàn lâm Khoa học, Văn học và Nghệ thuật châu Âu – một vinh dự hiếm hoi cho nghệ sĩ châu Á. Phong cách của bà kết hợp triết lý âm dương, ngũ hành với kỹ thuật hiện đại phương Tây, tạo nên ngôn ngữ điêu khắc độc đáo. Các tác phẩm của bà mang thông điệp phản chiến, ảnh hưởng đến nghệ thuật công cộng châu Âu.
Cuối đời, bà trở về Việt Nam, dành thời gian dạy trẻ em Huế về nghệ thuật, truyền cảm hứng sáng tạo. So với các nghệ sĩ Việt Nam cùng thời như Lê Công Thành hay Đào Sĩ Chu, Họa sĩ Điềm Phùng Thị nổi bật với sự quốc tế hóa và phong cách “7 mẫu tự” sáng tạo.
Một số tác phẩm tiêu biểu của Họa sĩ Điềm Phùng Thị
Tác phẩm nghệ thuật của Họa sĩ Điềm Phùng Thị nổi tiếng với hệ thống “7 mẫu tự” – 7 hình khối cơ bản, có thể lắp ghép vô tận như chữ cái, lấy cảm hứng từ chữ Nho và hình học Euclid. Chủ đề chính trong tranh Họa sĩ Điềm Phùng Thị (bao gồm điêu khắc và tranh phụ trợ) xoay quanh chiến tranh, phụ nữ, thiên nhiên, mang phong cách trừu tượng nhưng dễ tiếp cận.
Người đi không trở về (1960): Tác phẩm đất nung đầu tay, trưng bày tại Bảo tàng Huế, thể hiện nỗi đau chiến tranh qua hình ảnh người lính mất mát. Đây là bước ngoặt trong sự nghiệp, mang thông điệp phản chiến sâu sắc.
Mẹ con (1966): Tượng đồng được chính phủ Pháp mua và đặt tại công viên ở Paris. Tác phẩm khắc họa tình mẫu tử với đường nét mềm mại, chịu ảnh hưởng từ văn hóa Á Đông, thể hiện sự tinh tế của tài năng của Họa sĩ Điềm Phùng Thị.
Thẹn thùng (1970s): Sử dụng “7 mẫu tự” với chất liệu gỗ và đá, tác phẩm tạo hình một phụ nữ e ấp, biểu thị sự nữ tính và huyền bí phương Đông. Nó được trưng bày tại nhiều triển lãm quốc tế.
Trái đất (1980s): Tác phẩm đá ngọc trừu tượng, phản ánh mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên, lấy cảm hứng từ tuổi thơ Tây Nguyên của bà. Tác phẩm này được đánh giá cao ở châu Âu.
Hàng trăm tác phẩm khác như Đợi chờ (1990s) tôn vinh sức mạnh nội tại của phụ nữ Việt Nam, cùng các tượng nhỏ, trang sức và đồ nội thất, đều thấm đẫm ngôn ngữ “7 mẫu tự”. Với gần 400 tác phẩm để lại, phần lớn được bà hiến tặng cho Huế, tác phẩm của Họa sĩ Điềm Phùng Thị là kho tàng nghệ thuật sống mãi với thời gian.
Di sản và ảnh hưởng của Họa sĩ Điềm Phùng Thị
Di sản của Họa sĩ Điềm Phùng Thị là báu vật quốc gia, được lưu giữ tại Trung tâm Nghệ thuật Điềm Phùng Thị ở Huế, nơi trưng bày gần 400 tác phẩm từ tượng lớn đến trang sức. Năm 2025, triển lãm “Ngôn ngữ nghệ thuật Điềm Phùng Thị” (15-28/6/2025) tại Bảo tàng Mỹ thuật Huế thu hút hàng ngàn du khách, khẳng định sức sống của nghệ thuật bà.
Bà truyền cảm hứng cho các nghệ sĩ trẻ như Lê Quang Đỉnh và dân chủ hóa nghệ thuật qua việc dùng “7 mẫu tự” để dạy trẻ em sáng tạo. Tác phẩm của bà ảnh hưởng đến nghệ thuật công cộng ở Pháp và phong trào nữ quyền, với hình ảnh phụ nữ mạnh mẽ. Các nhà phê bình gọi bà là “tạo hóa” trong điêu khắc, biến đất đá thành kiệt tác nghệ thuật. So với các nghệ sĩ quốc tế như Henry Moore, bà độc đáo ở tính lắp ghép, mang nghệ thuật đến gần mọi người.
Điềm Phùng Thị là biểu tượng của nghệ thuật tạo hình và tinh thần nhân văn Việt Nam, một nhà điêu khắc tiên phong, bác sĩ, và nhà giáo dục, để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử nghệ thuật thế giới.
Zalo
Hotline